افراد دارای فکر، رفتار و گرایش واحد که متفرق و برای هم ناشناخته هستند، در پاتوقها همدیگر را پیدا می‌کنند. و مصمم‌تر و با انگیزه بیشتر به رفتار یا گرایش خود ادامه می‌دهند. پاتوقها به تدریج اهالی خود را پیدا می‌کنند و هر روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود. و این‌گونه زمینه همگرایی و هم‌افزایی، در جهت توسعه و تعمیق وصف مثبت یا منفی آنان فراهم می‌گردد.
در عصر ارتباطات ورقابت ویترین ها وسبقت درتاثیر بر افکارعمومی،تولید فرهنگی ما برتریبون های«گفتار محور» وپیام های مستقیم متمرکز شده است!در چنین شرایطی پاتوقها به عنوان یکی از کانونهای پرجاذبه و تاثیرگذار در تغییرات فرهنگی و اجتماعی، نقش مهم و البته حساسی پیدا کرده‌اند. در غفلت برخی مدیران امور اجتماعی و فرهنگی و خدمات شهری برای ایجاد و توسعه پاتوقهای مثبت و متنوع، پاتوقهای منفی به صورت قارچ‌گونه، در اینجا و آنجا شکل گرفته و افراد هم‌سوی خود را از گوشه و کنار شهر پیدا کرده و ساماندهی می‌کنند.
ممکن است برخی کلان‌شهرها برای خود وصف فرهنگی یا معنوی انتخاب کرده باشند اما پاتوق فروشندگان مواد مخدر سنتی، صنعتی، محصولات ماهواره‌ای، کالاهای قاچاق، داروهای کمیاب، بازار لوازم مسروقه، اختلاط‌های لجام‌گسیخته، هرزگی‌ها و ... هرکدام در گوشه‌ای از همان شهر، بدون سروصدا و ایجاد حساسیت و بدون مواجهه با هرگونه مانع جدی ضمن یارگیری و تبدیل به کانون تردد افراد همسو، به صورت خزنده به تولید پیام و تخریب ساختارهای فرهنگی اجتماعی و اقتصادی می‌پردازند.
این کانون‌ها بعضی اوقات به مراکز قابل بهره‌برداری برای اشرار خارجی و عوامل داخلی آنان نیز تبدیل می‌شود تا در فصل فتنه‌انگیزی و ایجاد بحران،... برای شکل‌گیری قشون اجاره‌ای خود راحت‌تر و ارزان‌تر، یارگیری کنند. همچنان که برای قتل‌عام مردم مصر و سوریه و عراق و تامین آرامش و آسودگی خاطر رژیم‌صهیونیستی، آمریکا سردسته تروریست‌های جهان و به تعبیر امام خمینی(ره) «تروریست بالذات دولتی» اقدام به استخدام آدم‌کشان حرفه‌ای از حاشیه‌های اجتماعی کشورهای مختلف منطقه کرد و قتل‌عام بی‌سابقه‌ای را دامن زد.
در اثر فرصت‌طلبی فرقه‌های انحرافی و غفلت برخی از متصدیان امر، گاهی کانونهای اجتماعی ورزشی ما در ورزشگاه‌ها نیز مورد سوءاستفاده واقع گردیده است.جوانانی که از ساعت‌ها قبل از شروع مسابقات در ورزشگاه حاضر می‌شوند بارها طعمه عوامل فرقه‌های گمراه و منحرف و همچنین برخی مدعیان تبلیغات تبشیری قرار گرفته‌اند و البته به صورت خاموش و خزنده. پاتوقها از جهت قدرت تاثیرگذاری و انتشار پیام آنچنان کارآمد بوده‌اند که به عنوان یک فرصت ممتاز، توجه بدخواهان ملت ایران را نیز به خود جلب کرده‌اند!
بعضی از رهبران کشورهای همسایه که دکترای «عملگی» برای شیطان بزرگ را گرفته‌اند، با هدف تسری مدل به کار گرفته شده در سوریه و مصر به کشورهای دیگر منطقه و زمینه‌سازی برای تشدید گرایش‌های ناسیونالیستی و شکاف و جدایی بین مردم و به تدریج تحریک و ایجاد درگیری‌های داخلی، به بهره‌برداری فرصت‌طلبانه از ظرفیت پاتوقهای اجتماعی روی آورده‌اند.
از فرصت اجتماع جوانان در استادیوم‌های ورزشی با تبلیغ پنهان و آشکار بهره‌گیری می‌کنند. تی‌شرت‌های حاوی رنگ و آرم پرچم کشور همسایه در بین تماشاگران مسابقه فوتبال توزیع می‌شود! در وسط مسابقه عوامل وابسته به آنان که خود را بین تماشاگران جا زده‌اند، پارچه‌نوشته‌های تجزیه‌طلبانه و اختلاف‌انگیز را به نفع اهداف آن کشور بر بالای دست‌ها می‌گیرند! و شعارهای مشابه می‌دهند! در مسابقه یکی از باشگاه‌های استان همزبان با آن کشور، با یکی از باشگاه‌های پایتخت، که در تهران برگزار شد، سفیر کشور یاد شده که تا قبل از آن عوامل خود را برای دامن زدن به شعارهای نژادپرستانه و اختلاف‌انگیز اعزام می‌کرد این بار با کمال وقاحت برای حضور خود در مسابقه این دو باشگاه در ورزشگاه آزادی تلاش می‌کند و زمانی که با مخالفت اداره کل ذی‌ربط وزارت ورزش و جوانان مواجه می‌شود آقای سفیر! مقررات را دور زده و از طریق دیگری مبادرت به تهیه بلیت کرده و خود را با تدابیری! نه‌تنها به ورزشگاه آزادی که به جایگاه مخصوص VVIP می‌رساند. و البته بعد از مدتی توقف در ورزشگاه که با هدف اعلام حمایت از تیم فوتبال مذکور و بهره‌گیری برای تبلیغ و تحریک در فضای رسانه‌ای صورت گرفته بود، توسط یکی از مسئولان، از جایگاه و ورزشگاه اخراج می‌گردد، و متاسفانه هیچ تذکر آشکاری هم دریافت نمی‌کند!
همین کشور همسایه با بهره‌گیری از رستوران‌هایی به نام آن کشور در تهران و با تبلیغ آرم پرچم خود اقدام به ایجاد پاتوق هدفمند می‌کند تا تحت پوشش آن برای سازمان نامرئی خود عضوگیری نماید. با توجه به ملاحظات فوق‌الذکر، مدیران دستگاه‌های فرهنگی و مسئولان خدمات شهری لازم است به ایستگاه‌ها، توقفگاه‌ها، پاتوقها و کانونهای اجتماعی موجود به عنوان مراکز تولید پیام و هم‌افزایی ایجابی یا سلبی، نظارت بیشتری داشته باشند و:
1- نسبت به آمایش مستمر کلیه پاتوقها و کانونهای تردد اجتماعی، تفریحی، ورزشی و ... تجهیز و پشتیبانی و ساماندهی آن اقدام نمایند و از ظرفیت سمن‌ها و نهادهای مردمی واجد شرایط برای راهبری فرهنگی آن بهره‌گیری نمایند.
2- با توجه به آغاز فصل تابستان و برجسته شدن مسئله اوقات فراغت، نسبت به تعریف اماکن جدید و پاتوقهای هدفمند و دارای کارکردهای فرهنگی اجتماعی سازنده و مثبت اقدام لازم صورت گیرد.
3- بسیاری از نهادهای حکومتی و دستگاه‌های دولتی بناهای فوق‌برنامه‌ای فرهنگی، هنری، ورزشی، تفریحی، سیاحتی دارند که با ظرفیت کامل در همه فصول سال مورد بهره‌برداری واقع نمی‌شود، و در بسیاری از ساعات هفته بلااستفاده یا کم‌استفاده هستند. در سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی دولت می‌تواند طی دستورالعملی اوقات فارغ این اماکن را به منظور ارائه خدمات فرهنگی در اختیار فرزندان جوان و نوجوان کارکنان همان دستگاه قرار دهد، و هزینه خدمات آن را از محل ظرفیت پیش‌بینی شده در ماده 41 قانون برنامه پنجم توسعه تامین نماید و از مراجعه و اتلاف عمر آنان در پاتوقهای نامناسب واقعی یا مجازی پیشگیری به‌عمل آورد.
4- ده‌ها هزار کانون و موسسه ورزشی که از سال ها قبل و با مجوز سازمان تربیت بدنی سابق تاسیس شده‌اند و مردم با پرداخت هزینه بالایی به تصور یک محیط پاک و سالم فرزندان خود را به این کانون‌ها اعزام می‌کنند تحت نظارت لازم نیستند و نظارتی که وزارت ورزش و جوانان به ندرت و در موارد بسیار محدود انجام می‌دهد به نسبت تعداد این کانون‌ها و باشگاه‌ها، در حد صفر است!
آموزشگاه‌های خصوصی که از آموزش و پرورش مجوز فعالیت گرفته‌اند و هنرکده‌ها و موسسات هنرآموزی که از وزارت ارشاد مجوز گرفته‌اند نیز در شرایط مشابهی به سر می‌برند و نظارت‌شان مختصری از وزارت ورزش و جوانان بیشتر است!
5- مهار پاتوقهای منفی و کانونهای تردد و اجتماع بزهکاران و مقابله با فعالیت و کارکردهای خزنده آنان نیازمند تشدید تدابیر نظارتی و بها دادن بیشتر به همکاری مردم در امر اطلاع‌رسانی به نهادهای مسئول است.
- اما در مسئله بهره‌گیری صحیح از پاتوقهای مثبت لازم به یادآوری است که: با توجه به تاثیرپذیری انسان از پیامهای فرهنگی اجتماعی محیطی که در آن زندگی و تردد و اجتماع دارد، خدای متعال مراکزی را برای مراجعه انسان‌ها و تامین آرامش و احساس معنویت و همگرایی و هم‌افزایی روحانی آنان به وجود آورده است.
از «کانونهای اجتماع زمانی» مثل ایام حج و عرفات و مشعر و منا و تاثیرگذاری شگفت‌آور و بی‌نظیر آن در انسان‌ها تا میقات‌‌ها و ... جامه آلوده از تن به درآوردن و احرام بستن تا مناسبت‌های اعتکاف در ماه‌رجب و رمضان و شب‌های قدر و عید مبعث و غدیر و قربان تا محرم و عاشورا و اربعین و... تا «کانونهای اجتماع مکانی» مثل مسجدالحرام و مسجدالنبی(ص) و مسجد کوفه و مرقد مطهر نبی مکرم اسلام صلی‌الله علیه و آله و ائمه اطهارسلام‌الله علیهم اجمعین و زیارتگاه‌‌های امامزادگانی که در جای جای کشورمان آرام گرفته‌اند و مساجد بزرگ و کوچک و حسینیه‌ها، همه کانونهای اجتماع مثبتی هستند که با «پیام فراگفتاری» برای مراجعان خود تولید فرهنگی و معنوی دارند، به‌گونه‌ای که همین مساجد به کانون‌هایی برای مبارزه با رژیم دست‌نشانده پهلوی و همچنین محلی برای تربیت جوانانی وارسته و شکل‌گیری هسته‌های مقاومت و زمینه‌سازی برای پیروزی انقلاب اسلامی تبدیل شده بودند. و البته اکنون نیازمند تنوع و تعمیق و توسعه بهره‌وری هستند.
امام خمینی(ره) نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یاران و بازوان خود را از محصولات مساجد وجلسات تفسیر قرآن که با کارکردهای فرهنگی خاموش خود به کانون‌هایی برای حرکت اجتماعی خزنده علیه رژیم ستمگر شاهنشاهی تبدیل شده بود، انتخاب کردند. نتیجه اینکه اگر راهبران فرهنگی جامعه پاتوقهای مثبت را به وجود نیاورند و توسعه ندهند، پاتوقهای منفی گسترش پیدا می‌کنند. و لذا پاتوقها با کارکردهای خاموش و خزنده خود هم می‌توانند فرصت باشند و هم تهدید، بستگی دارد که افسران جبهه حق و باطل کدام هشیار باشند و کدام غافل؟!
